Οι επιπτώσεις της αϋπνίας στους αθλητές

-

Η παροδική δυσκολία του ύπνου δεν μπορεί να θεωρηθεί υποχρεωτικά ως αϋπνία. Αναμφισβήτητα όμως, αϋπνία είναι η σταθερή μείωση της ποσότητας του ύπνου επί μεγάλο χρονικό διάστημα ανεξάρτητα από την παρουσία ή απουσία κάποιου εμφανούς αιτίου.

 

Συνήθως, σε τέτοιες περιπτώσεις, μετά από 1-2 νύκτες η δυσκολία του ύπνου βελτιώνεται ή υποχωρεί εντελώς. Όχι σπάνια όμως, συνεχίζεται για πολύ καιρό με ολέθριες επιπτώσεις για τις προσδοκώμενες από τον πάσχοντα, αθλητικές επιδόσεις.

 

Πού όμως τοποθετείται χρονικά, το διαχωριστικό όριο μεταξύ παροδικής διαταραχής του ύπνου και αϋπνίας; Που βρίσκεται το μεταίχμιο μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων συνεπειών και τι θα συμβεί πέρα από αυτό, στην περίπτωση που υποτιμηθεί η σοβαρότητα της υπνικής διαταραχής; Όσον αφορά έναν ασκούμενο οργανισμό και κάτω από το πρίσμα των ιδιαιτεροτήτων του κάθε αθλήματος, μια φαινομενικά “αθώα” αϋπνία, θα εξελιχθεί σε σημαντικό πρόβλημα για τον αθλητή και την προετοιμασία του, αν δεν παρθούν άμεσα, μέτρα αποκατάστασης.

 

Οι επιπτώσεις της αϋπνίας στους αθλητές συνοψίζονται ακολούθως:

  • Η στέρηση του ύπνου – πέραν του εικοσιτετραώρου -, επιφέρει μείωση της απόδοσης σε γνωστικές δοκιμασίες, στην μάθηση, στη σκέψη, τη συγκέντρωση και την παγίωση της μνήμης, πλέον του 20%. Στο επίπεδο αυτό, η φθορά στις παραπάνω λειτουργίες, παρομοιάζεται με εκείνη του αλκοόλ στο αίμα.

 

  • 2) Οι φυσιολογικές επιπτώσεις στους αθλητές είναι πιο βαθιές αφού περιλαμβάνουν αδυναμία ελέγχου όλων των πτυχών της μυϊκής δραστηριότητας και του κινητικού συντονισμού. Ειδικά όταν το άθλημα απαιτεί την εκτέλεση σειράς άκυκλων κινήσεων μεγάλης ταχύτητας, με πολύ μικρή χρονική διαφορά, η ούτως ή άλλως αυξημένη πιθανότητα τραυματισμού, γίνεται μεγαλύτερη. Αθλήματα επαφής και αναμέτρησης όπως η πάλη, μπορούν να γίνουν εξαιρετικά επικίνδυνα για κάποιον που ταλαιπωρείται από την αϋπνία.

 

  • 3) Η στέρηση του ύπνου, προκαλεί επίσης καθυστέρηση στις ακουστικές αντιδράσεις των αθλητών, όπως η αντίδραση σε πιστόλι αφέτη, σφυρίχτρα διαιτητή ή πληροφόρηση που παρέχεται κατά τη διάρκεια του αγώνα στους αθλητές όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πάλη.

 

  • 4) Άλλο αποτέλεσμα είναι η μείωση του χρόνου αντίδρασης των αθλητών στα οπτικά ερεθίσματα. Οπουδήποτε καλούμαστε να αντιδράσουμε σε ένα αντικείμενο ή σε ενέργεια του αντιπάλου (όπως στα ομαδικά ή ατομικά αθλήματα με αντίπαλο), ο επαρκής ύπνος θα οριοθετήσει τη λεπτή διαφορά μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας.

 

  • 5) Σε περιπτώσεις που η διαταραχή επεκτείνεται σε διάρκεια και συμβαίνει τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα, επηρεάζεται η αερόβια αντοχή, ο ρυθμός μετατροπής και αποθήκευσης της ενέργειας και ειδικότερα ο μεταβολισμός της γλυκόζης. Έχουμε λοιπόν σημαντική απώλεια ενέργειας, που εκτιμάται ότι θα κλιμακωθεί στο 30-40% της συνολικής απόδοσης του μεταβολισμού αυτού, μετά την πάροδο επτά ως δέκα ημερών από την έναρξη της στέρησης του ύπνου (Παράσχου Κ. – 2009). Πιο συγκεκριμένα, θα περιοριστεί η ικανότητα του οργανισμού να αποθηκεύει ικανοποιητικές ποσότητες γλυκογόνου και κατ’ επέκταση, να τις παρέχει για χρήση κατά τη διάρκεια της εντατικής προπόνησης ή του αγώνα. Από τη στιγμή που το κύριο ενεργειακό υπόβαθρο είναι το γλυκογόνο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κατάσταση αυτή, θα αποδυναμώσει και τους πλέον ισχυρούς αθλητές.

 

  • 6) Μια “παράπλευρη απώλεια” της διαταραχής του μεταβολισμού της γλυκόζης, είναι το ότι συμπαρασύρει στην μείωσή του, τα επίπεδα των ορμονών λεπτίνη και γκρελίνη, με αποτέλεσμα την αύξηση της όρεξης και την προσθήκη επιπλέον βάρους. Όταν όμως αναφερόμαστε σε αθλήματα που έχουν κατηγορίες βάρους, η πλευρά αυτή γίνεται ιδιαίτερα σημαντική.

 

  • 7) Η απουσία του ύπνου θα δώσει το έναυσμα στο ενδοκρινικό σύστημα του αθλητή που πάσχει, να παράγει περισσότερη κορτιζόλη, που είναι η ορμόνη του στρες. Η παρουσία της, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες συνέπειες της αϋπνίας, κάνει τους αθλητές να αισθάνονται οξύθυμοι και ευέξαπτοι. Επέρχεται γενική μείωση στην δυνατότητα λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων τακτικής, εξαιτίας της υπερβολικής κόπωσης του εγκεφάλου του αθλητή, ο οποίος δεν μπορεί πια, ούτε ενέργεια να εξοικονομήσει, ούτε ζωτικό αποθηκευτικό χώρο για νέες πληροφορίες, αφού δεν έχει “ξεσκαρτάρει” τις άχρηστες συνάψεις που δημιουργήθηκαν μέσα στη μέρα (Tonionni J. , Tchirelli K. – 1999). Επομένως οι νευρολογικές και ψυχολογικές συνέπειες της αϋπνίας για έναν αθλητή, είναι τόσο βαθιές όσο είναι και οι επιπτώσεις στο σώμα και την απόδοσή του.

 

  • 8) Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει στέρηση του βαθέως ύπνου, (ύπνου στη φάση REM), τα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης μειώνονται σημαντικά, με ολέθριες συνέπειες τόσο για την κυτταρική ανάπτυξη και επιδιόρθωση των ιστών που καταπονούνται με την προπόνηση, όσο στην επιδιωκόμενη αθλητική επίδοση. Τα πράγματα γίνονται έως και επικίνδυνα, όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε οργανισμούς παίδων και εφήβων αθλητών (Kryger, Meir και συνερ. 2000).

 

  • 9) Ένα ακόμα οργανικό σύστημα που υποφέρει όταν μειώνεται ο ύπνος είναι το ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα να είμαστε περισσότερο ευάλωτοι σε λοιμώξεις, μυκητιάσεις και άλλες νόσους. Ιδιαίτερα σε συνθήκες διεξαγωγής προπόνησης και αγώνα με πολύ υγρασία, υψηλή θερμοκρασία και τριβές, ούτως ή άλλως αποτελούν γόνιμο έδαφος για τις νοσογόνες αυτές καταστάσεις. Επιπρόσθετη εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, φυσικά θα έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην πορεία της προετοιμασίας.

 

  • 10) Μια ακόμη διάσταση, πολύ γνωστή του είναι η υπερκόπωση, που προέρχεται από υπερβολική επιβάρυνση στον όγκο ή την ένταση της προπόνησης ή και στα δύο. Σε περίπτωση που ένας αθλητής δεν έχει επαρκή ύπνο, το σύνδρομο υπερπροπόνησης βρίσκει προλειασμένο έδαφος και μπορεί να εμφανιστεί με πολύ μικρότερο όγκο εργασίας ή έντασης.

 

Σταυρούλα Ζυγούρη,
Ολυμπιονίκης της πάλης/ Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής

Share this article

Recent posts

Google search engine

Popular categories