Βαγγέλης Μανωλόπουλος,
Ψυχολόγος/Αθλητικός Ψυχολόγος, MSc *
Ο τραυματισμός αποτελεί μέρος της αθλητικής πορείας κάθε αθλητή και όσο κι αν ένας αθλητής προσέχει, σε κάποια φάση της καριέρας του σίγουρα θα τραυματιστεί. Ένας σοβαρός τραυματισμός σε νεαρή ηλικία μπορεί να καθυστερήσει ή και να εμποδίσει την αθλητική πορεία του παιδιού αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά. Η σωστή αντιμετώπιση ενός σοβαρού τραυματισμού περιλαμβάνει τόσο την σωματική όσο και την ψυχολογική ανάκαμψη του αθλητή.
Κάθε τραυματισμός έχει δύο διαστάσεις: τη σωματική και την ψυχολογική. Στις περισσότερες περιπτώσεις δίνεται μεγάλη βαρύτητα στην σωματική διάσταση και παραγνωρίζεται η ψυχολογική. Σε περιπτώσεις που ο τραυματισμός έχει σωματικά ξεπεραστεί πλήρως, η ψυχολογική ετοιμότητα είναι αυτή που θα κρίνει την επιτυχή ή μη ανάκαμψη του ποδοσφαιριστή στα προηγούμενα αγωνιστικά στάνταρ του.
Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ένας σοβαρός τραυματισμός είναι μία πρόκληση για την ψυχολογική και τη συναισθηματική ισορροπία κάθε αθλητή. Για τον κάθε άνθρωπο είναι ψυχολογικά επίπονο να μην μπορεί να ανταπεξέλθει σε απλές καθημερινές δραστηριότητες.
Σκεφτείτε όμως έναν ποδοσφαιριστή που τη μία μέρα τρέχει, πασάρει και σουτάρει και την επόμενη βρίσκει τον εαυτό του υποβασταζόμενο από πατερίτσες: η προσωρινή σωματική του αδυναμία μετατρέπεται και σε ψυχολογική καθώς μπαίνει σε μία περίοδο που πρέπει να αλλάξει και να προσαρμόσει όλη του την καθημερινότητα. Η ψυχολογική αδυναμία θα αρχίσει να φθείρει την αυτοπεποίθησή του, την πίστη του στις ικανότητές του και θα κυριαρχήσουν ερωτήματα όπως το αν θα επιστρέψει στα ίδια επίπεδα απόδοσης ή το πότε θα γίνει αυτό.
Το σημαντικότερο είναι ότι τόσο η αντίληψή του για την κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί όσο και ο τρόπος που την αντιμετωπίζει δεν μένουν ανεπηρέαστα από εξωτερικούς παράγοντες, με κυριότερο την αντιμετώπιση από τους άλλους. Συμπαίκτες, προπονητές, οικογένεια και φίλοι μπορούν είτε να βοηθήσουν είτε να καταρρακώσουν έναν αθλητή στο στάδιο της αποθεραπείας του. Το συχνότερο λάθος που συμβαίνει στις περιπτώσεις τραυματισμών είναι η ακούσια «απομόνωση» του τραυματία. Είθισται οι προπονητές και οι συμπαίκτες μετά τον τραυματισμό να επισκέπτονται τον αθλητή και να του συμπαραστέκονται αλλά στην πορεία να απομακρύνονται.
Ένας αθλητής που απομονώνεται, αμφιβάλλει για τις ικανότητες του και για τον ρόλο του στην ομάδα. Πιθανώς να πάψει να αισθάνεται ισάξιο μέλος της ομάδας εφόσον νιώθει ότι δεν αντιμετωπίζεται ως ίσος. Οι προπονητές και οι γονείς πρέπει να παρακινούν το παιδί να επισκέπτεται την ομάδα στις προπονήσεις και στους αγώνες, ακόμη κι αν δεν μπορεί να λάβει μέρος.
Αυτό θα τον βοηθήσει να ενταχθεί ομαλότερα στον οργανισμό που λέγεται ομάδα όταν θα είναι σωματικά έτοιμος.
Ακόμη, σημαντικό ρόλο έχουν ακόμη οι ειδικοί γύρω από τον αθλητή.
Ο γιατρός, ο φυσιοθεραπευτής και ο γυμναστής πρέπει να εξηγήσουν στον αθλητή ποια είναι τα στάδια αποθεραπείας του, τι πρέπει να αναμένει (π.χ. πόνος, δυσκολία στην κίνηση κτλ) και πότε περίπου θα είναι και πάλι υγιής. Η ενημέρωση του αθλητή, η μεταξύ τους συνεννόηση και η χάραξη κοινής γραμμής θα επιτρέψουν στον αθλητή να δει την πλήρη «εικόνα» της κατάστασης, δεν θα δημιουργήσουν ανακολουθίες (π..χ διαφορετικοί χρόνοι αποθεραπείας) και δεν θα θέσουν τον αθλητή σε κίνδυνο υποτροπής.
Σε περιπτώσεις σοβαρών ή μακροχρόνιων τραυματισμών ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου είναι διπλός: αφενός η υποστήριξη του τραυματία αθλητή αφετέρου η οργάνωση και ο συντονισμός του υποστηρικτικού δικτύου γύρω από αυτόν.
Σε γενικές γραμμές, ο αθλητικός ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει τον αθλητή να εξασφαλίσει τον μέγιστο βαθμό ψυχολογικής ετοιμότητας κατά την αποθεραπεία του. Πώς γίνεται αυτό;
Ο αθλητικός ψυχολόγος βοηθά τον αθλητή να προσαρμοστεί στην νέα κατάσταση και να δει πέρα από αυτή.
Η περίοδος του τραυματισμού είναι μία δύσκολη περίοδος και ο αθλητής πρέπει να στοχεύσει στην περίοδο μετά από αυτή. Συνήθως επισημαίνω στους αθλητές που συνεργάζομαι ότι πρέπει να δουν τη συγκεκριμένη φάση της καριέρας τους ως μία παρένθεση που πρέπει να κλείσει. Ο αθλητής πρέπει να καθορίσει ένα μακροπρόθεσμο πλάνο στοχοθεσίας με μικρούς καθημερινούς στόχους για την επιστροφή του στην αγωνιστική δράση. Αυτό το πλάνο θα τον βοηθήσει να παραμείνει προσηλωμένος στην αποθεραπεία του, να κερδίζει σε αυτοπεποίθηση μέρα με τη μέρα που θα έχει βελτίωση και να το αναπροσαρμόσει σε περίπτωση υποτροπής.
Να θυμάστε ότι ο τραυματίας αθλητής πρέπει να έχει αυτοπεποίθηση, αυτή θα καθορίσει την προσπάθεια που θα καταβάλλει. Αν δεν πιστεύει στον εαυτό του, θα απογοητευτεί, δεν θα καταβάλλει την μέγιστη προσπάθεια και δεν θα επανέλθει στα ίδια επίπεδα απόδοσης.
———————————
Ο Βαγγέλης Μανωλόπουλος είναι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α., κάτοχος Μεταπτυχιακού στο ΠΜΣ Ψυχολογία της Άσκησης στη Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Στο παρελθόν έχει συνεργαστεί με το Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Αθηνών, το Σύνδεσμο Αθλητικών Προσαρμοσμένων Δραστηριοτήτων Victor Artant-ΝΙΚΗ, το Κέντρο Ημέρας Βαβέλ ενώ έχει εργαστεί και στη Διεύθυνση Πρόνοιας του Δήμου Λαμίας. Συνεργάζεται με αθλητικές ακαδημίες και τον ΟΑΣΠΕ (Οργανισμός Ανάπτυξης Σχολών Ποδοσφαίρου Ελλάδας).
Επιμέλεια: Δώρα Ιωακειμίδου
16/11/2016
