Γράφει ο Νίκος Βλάχος*
O Νίκος Βλάχος, M.A. Sports Science, Athletes Performance Specialist, Functional Trainer Specialist, Athletic Trainer, Sport Rehab & Therapy Trainer, έχοντας μια μακρόχρονη και εξόχως σημαντική πορεία στο χώρο του αθλητισμού, στο νέο του επιστημονικό άρθρο αναφέρεται στο Crossfit κι εξηγεί γιατί δεν προσφέρεται ως μέσο αθλητικής βελτίωσης.
Αναλυτικά:
Το Crossfit, τα τελευταία χρόνια, έχει μια σημαντική άνοδο στις προτιμήσεις των αθλητών και με την ευκαιρία αυτήν έγραψα αυτό το άρθρο για να δείξω ότι το Crossfit, κατά την γνώμη μου, δεν είναι πρόγραμμα αθλητικής βελτίωσης.
Τι είναι λοιπόν το Crossfit;
Στις μέρες μας, είναι πολλοί αυτοί που μιλούν για το Crossfit, από την εμπειρία μου όμως δεν ξέρουν ακριβώς ποια βασική φιλοσοφία βρίσκεται πίσω από το εντυπωσιακό όνομα.
Βλέπει κανείς ένα δύο βίντεο στο διαδίκτυο και νομίζει ότι ξέρει περί τίνος πρόκειται. “Είναι απλά κυκλική προπόνηση” ή “είναι προπόνηση υψηλής έντασης” – αυτά τα ακούει κανείς όλο και πιο συχνά, δυστυχώς από ανθρώπους που θα έπρεπε να ξέρουν καλύτερα…
Ο Greg Glassman, επινοητής και ιδρυτής του Crossfit έχει δώσει το 2007 τον ορισμό ως εξής: “Από την αρχή, ο σκοπός του Crossfit ήταν να δημιουργήσουμε μια ευρεία, γενική και με ελεύθερη πρόσβαση προπόνηση φυσικής κατάστασης (fitness). Είχαμε σκοπό να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα που θα προετοίμαζε τους εκπαιδευόμενους για οποιοδήποτε προπονητικό ενδεχόμενο – να τους προετοιμάσουμε όχι μόνο για το άγνωστο αλλά και για αυτό που μπορεί να γίνει άγνωστο”.
Τι είναι τελικά η προπόνηση αθλητικής βελτίωσης;
Ακούγεται πολύ πιο απλό από ότι είναι, επειδή ο αριθμός των ειδικών είναι τεράστιος και οι απαντήσεις μπορεί να είναι διαφορετικές. Θα προσπαθήσω να βρω έναν κοινό παρονομαστή και να τον αποδείξω.
Ο Michael Boyle σε ένα Workshop καθόρισε τους στόχους μιας αθλητικής προπόνησης:
- Μείωση των τραυματισμών στην πραγματική διαδικασία της προπόνησης.
- Μείωση των τραυματισμών στο στοχευμένο άθλημα.
- Αύξηση της απόδοσης / (αύξηση της καλής κατάστασης)
Το πρώτο σημείο ακούγεται λακωνικό αλλά από πείρα μπορώ να πω ότι δεν υπολογίζεται πάντα. Όποιος επιλέγει μεθόδους για να γίνουν οι αθλητές του fit και παρουσιάζουν μεγάλο κίνδυνο τραυματισμών, ενεργούν στα μάτια μου απρόσεκτα.
Το δεύτερο και τρίτο σημείο είναι τα πιο επίμαχα. Είναι τα δύο μεγάλα θέματα που πρέπει να φροντίσουμε. Το κέντρο βάρους πρέπει να δοθεί στην ευθύνη του κάθε αθλητή.
Η διαδικασία μια αθλητικής προπόνησης πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα 6 βήματα:
- Βήμα 1: Ανάλυση αναγκών για το στοχευμένο άθλημα
- Βήμα 2: Επιλογή ελέγχων, αξιοπιστία κι εγκυρότητα
- Βήμα 3: Έλεγχος
- Βήμα 4: Παρουσίαση αποτελεσμάτων σε κατανοητή μορφή
- Βήμα 5: Οργάνωση προπόνησης
- Βήμα 6: Εκ νέου έλεγχος
Γιατί το Crossfit δεν προσφέρει αθλητική βελτίωση;
Από τις παρουσιάσεις έγινε ξεκάθαρο ότι οι αθλητές Crossfit ασχολούνται με το fitness σε ευρύ τομέα, ενώ αντιθέτως στην αθλητική βελτίωση εκτελούμε ανάλυση αναγκών σχετικά με το στοχευμένο άθλημα.
Οι Crossfitters ειδικεύονται στη μη-ειδίκευση. Αυτό είναι μια τεράστια διαφορά. Εξάλλου χρησιμοποιούμε σε επαγγελματικό πλαίσιο ανάλογα με τις απαιτήσεις ενός αθλήματος κατάλληλα τεστ για να προσανατολίζουμε την προπόνηση και την οργάνωση της προπόνησης σε συγκεκριμένες απαιτήσεις, που είναι ή θα έπρεπε να είναι πολύ πιο συγκεκριμένες.
Στην ιστοσελίδα του Crossfit βρίσκουμε την ακόλουθη δήλωση στην ερώτηση “τι είναι το Crossfit”: «Έχουμε χρησιμοποιήσει τις ίδιες ρουτίνες για ηλικιωμένα άτομα με καρδιακή πάθηση όπως και σε παλαιστές ένα μήνα σε καταγεγραμμένους αγώνες. Εμείς μετράμε βάρος και ένταση, δεν αλλάζουμε προγράμματα. Οι ανάγκες των Ολυμπιακών αγώνων και των παππούδων μας διαφέρουν σε βαθμό και όχι στο είδος»
Αυτή η προσέγγιση να προσφέρεται μια γενική, βασική προπόνηση για όλους, αντί μιας ειδικής προπόνησης για τα διαφορετικά στοχευμένα γκρουπ, είναι κατά τη γνώμη μου απλά ανόητη.
Οι έμπειροι επαγγελματίες αθλητές, πρέπει να κάνουν το ίδιο πρόγραμμα με έναν ηλικιωμένο άνθρωπο; Αυτό είναι αντίθετο με την αρχή SAID (ειδική προσαρμογή στην επιβαλλόμενη απαίτηση), αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος του ερεθίσματος της προπόνησης καθορίζει την κατεύθυνση της προσαρμογής.
Κατά τα άλλα είναι αντίθετοι οι ίδιοι υπεύθυνοι του Crossfit με την προσφορά του Crossfit-αντοχής και Crossfit-ποδόσφαιρο.
Γιατί κανονικά αν ήταν το Crossfit η κατάλληλη μέθοδος αθλητικής βελτίωσης για τον καθένα κι αν έπρεπε μόνο να κλιμακώνεται – όπως τους αρέσει να προπαγανδίζουν – δεν θα ήταν οι τροποποιήσεις ανόητες;
Οι αθλητές θέλουν εξειδίκευση, ο αθλητής χρειάζεται συγκεκριμένη προπόνηση για να είναι καλός στο άθλημα του. Κάθε άθλημα έχει τις δικές του κινήσεις και απαιτεί συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες να αποδίδουν.
Το Crossfit ναι μεν σε γυμνάζει καθολικά, αλλά δεν εξειδικεύεται!
Κατά τ’άλλα ισχύει: Μόνο επειδή το Crossfit χρησιμοποιεί ασκήσεις βασισμένες σε προφανή στοιχεία, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αθλητική προπόνηση (προπόνηση με αλτήρες, λύγισμα των γονάτων κτλ.) από μόνο του δεν είναι βασισμένο σε αυτά τα στοιχεία, ούτε είναι η κατάλληλη μέθοδος για να προετοιμάσει αθλητές στοχευμένα στο άθλημα τους. Ευτυχώς δεν έχει δηλώσει πατέντα ακόμα κανείς για το λύγισμα γονάτου!
Η προπόνηση αθλητικής βελτίωσης θα έπρεπε σε όλες τις περιπτώσεις να είναι μακροπρόθεσμα εξειδικευμένη και να σχεδιάζεται με αποτελεσματικότητα για να πετύχει τον στόχο της.
Τι άλλο είναι «προβληματικό» στο Crossfit;
Υπάρχει μια σειρά από πράγματα που με ενοχλούν στο Crossfit. Δυστυχώς εξακριβώνω από έμπειρους αθλητές ότι χρησιμοποιούν το Crossfit ως μια «κατάλληλη» επιπλέον προπόνηση για το άθλημά τους, πιστεύοντας, για παράδειγμα, πως μερικά άλματα σε ένα Box μπορούν να βελτιώσουν έτσι απλά την απόδοσή τους.
Συχνά, το πρόβλημα είναι ότι πολλοί αθλητές θεωρούν πως η προπονητική τους κατάσταση (κυρίως αυτών που έχουν σχέση με τη δυναμική προπόνηση) είναι κατά κάποιο τρόπο ελλειμματική, και ότι κάθε (!) είδους προπόνηση φέρνει πρόοδο, γι’ αυτό και καταφεύγουν στην επιπλέον προπόνηση επιλέγοντας το Crossfit.
Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, αυτό λειτουργεί ανασταλτικά, όσον αφορά την αθλητική βελτίωση, καθώς ένας μη επιστημονικά προπονητικός σχεδιασμός δεν βελτιώνει την απόδοση αλλά εν αντιθέσει τη μειώνει.
Στην αθλητική αγορά και στη βιομηχανία του Fitness, μπορεί o καθένας να παρουσιάσει οποιαδήποτε προπονητική μέθοδο η οποία μπορεί να εμφανίσει μετά από λίγο χρονικό διάστημα βελτιώσεις κι επιτυχίες, γι’ αυτό συνωστίζονται στην επαγγελματική αγορά προπονητών αιώνιοι Γκουρού από τη σκηνή του fitness.
Θέλω όμως να πω πολύ ξεκάθαρα: δεν πρόκειται εδώ για μεμονωμένες φιλοσοφικές σχολές ή προσεγγίσεις, αλλά να το ξεκαθαρίσουμε ότι η σύγχρονη προπόνηση ενδυνάμωσης και άθλησης θα έπρεπε να είναι όσο το δυνατόν πιο περιεκτική και ελεύθερη από ιδεολογίες και τάσεις.
Σ’ αυτή την λογική πρέπει να καταλάβουμε τους ακόλουθους κανόνες. Εκεί υπάρχει ένας πρώην Bodybuilder ο οποίος είναι υπεύθυνος και σχεδιάζει τη δυναμική προπόνηση για τους αθλητές ομαδικών παιχνιδιών.
Εκεί υπάρχει ο επιστήμονας, ο οποίος είναι καλύτερος να λειτουργεί με αριθμούς και θα ήθελε να κάνει τεστ όλη τη σαιζόν, υπάρχει ο φιλόδοξος φυσιοθεραπευτής που βλέπει μόνο ελλατώματα ότι ο αθλητής δεν είναι ακόμα έτοιμος και ότι πρώτα πρέπει να κάνει «διορθωτικές ασκήσεις» μέχρι και να γνέφει αποδοκιμαστικά.
Κατά την διάρκεια των τελευταίων χρόνων έχει προστεθεί και ο λειτουργικός (functional) Trainer ο οποίος δουλεύει μόνο σε τρισδιάστατο χώρο με ασταθείς βάσεις και με διάφορα κόλπα του χώρου του fitness. Τώρα έρχεται και ο Crossfitter ο οποίος συμμετέχει κι αυτός μαζί με τους ασκούμενους για να δείξει τι θαυμάσιος τύπος είναι και μ’αυτό διαδίδει το μήνυμα ότι ένα workout είναι καλό μόνο όταν έχεις κάνει εμετό και αν δεν μπορείς τελικά να κουνηθείς για τις επόμενες τρεις μέρες.
- «Ο πόνος είναι η αδυναμία που φεύγει από το σώμα»
- «Αυτό που δε με σκοτώνει, με κάνει δυνατό»
Υπάρχουν 2 κατηγορίες (άθλημα και προπόνηση fitness) που μπερδεύονται και αυτό αναγκαστικά οδηγεί σε παρανοήσεις. Όποιος καταλαβαίνει το Crossfit ως ένα τρόπο αθλητικού προγράμματος αντοχής, έχει δικαιολογημένα πολλά σημεία κριτικής.
Όμως αν το θεωρήσει μεμονωμένο άθλημα, μπορεί να απορρίψει μεν το άθλημα, αλλά κατά τα άλλα δεν θα έπρεπε να έχει κανένα πρόβλημα κριτικής.
Και τώρα στα θετικά στοιχεία του Crossfit
Το Crossfit κινητοποιεί τους ανθρώπους να ασκηθούν – και μάλιστα με τεράστιες διαστάσεις σε σύγκριση με άλλες τάσεις του Fitness εδώ και πολύ καιρό. Κι αυτό φυσικά είναι καλό. Και μαζί μ’ αυτό προπαγανδίζει το σύστημα Crossfit ότι η διατροφή είναι η κεντρική βάση του αθλητισμού κάτι που δεν το είχε πετύχει καμία άλλη τάση του fitness.
Έχω γνωρίσει εξαίρετους Crossfit Trainers οι οποίοι κοπιάζουν για τους πελάτες τους και είναι ενήμεροι για τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν από τη λάθος καθοδηγημένη προπόνηση.
Όποιος γενικά θέλει να διατηρηθεί σε φόρμα και διαλέξει το κατάλληλο Box κάνει σίγουρα κάτι καλό για τον εαυτό του και είναι καλύτερος από αυτόν που κάνει καθιστική ζωή.
Η κοινότητα που επαινεί φέρνει πίσω την ιδέα του να κάνεις γυμναστική, η οποία έχει χαθεί στα περισσότερα γυμναστήρια. Στο Crossfit δεν τρέχουν οι αθλούμενοι με το κινητό στο χέρι και τα ακουστικά στα αυτιά σαν ζόμπι με βάλιουμ γύρω γύρω. Και αυτό είναι καλό.
Σκέφτομαι ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το Crossfit ως άθλημα, αυτό κάνει σχετική την κριτική. Πόσοι τραυματισμοί προκαλούνται στο ποδόσφαιρο ή στο μπάσκετ;
Ως αθλητικός προπονητής το θεωρώ σχετικά πρακτικό 30 φορές να “σκοτώνεται” κανείς και όλο αυτό προσωρινά.
Στο άθλημα Crossfit όμως προβάλουν τις απαιτήσεις πάνω στις οποίες πρέπει εγώ να προετοιμαστώ. Αυτό δεν είναι στοχευμένη αθλητική προπόνηση, όσον αφορά το άθλημα – και ακριβώς αυτό πρέπει να ξεχωρίσουμε.
*O Νίκος Βλάχος είναι M.A. Sports Science, Athletes Performance Specialist, Functional Trainer Specialist, Athletic Trainer, Sport Rehab & Therapy Trainer γυμναστής και σύμβουλος αποκατάστασης
http://medical-fitness.gr/profil/
Επιμέλεια άρθρου: Δώρα Ιωακειμίδου
