Επιστημονικό άρθρο του Νίκου Βλάχου*
O Νίκος Βλάχος, M.A. Sports Science, Athletes Performance Specialist, Functional Trainer Specialist, Athletic Trainer, Sport Rehab & Therapy Trainer γυμναστής και σύμβουλος αποκατάστασης, έχοντας μια μακρόχρονη και εξόχως σημαντική πορεία στο χώρο του αθλητισμού, στο νέο του επιστημονικό άρθρο επισημαίνει τα οφέλη του FMS, μία μέτρηση που πρώτος ο ίδιος προώθησε και δίδαξε στην Ελλάδα.
Αναλυτικά:
Με την ένταξη του συστήματος Ανάλυσης και Διόρθωσης στου σχεδίου λειτουργικής κίνησης στην προπόνηση του Grey Cooks και του Lee Burtons, δε μεγαλώνει μόνο η αύξηση της επίδοσης, αλλά μπορεί να προγραμματιστεί και να διδαχτεί και η ικανότητα αντίστασης στους τραυματισμούς.
Πυραμίδα της επίδοσης
Ο τολμηρός ισχυρισμός γίνεται ευκολότερα κατανοητός, αν δούμε τα στοιχεία του μοντέλου αθλητικής επίδοσης. Στην καλύτερη περίπτωση έχει αυτό την μορφή μιας πυραμίδας με τρία επίπεδα, της οποίας η βάση σχηματίζεται από τα σχήματα της βασικής ανθρώπινης κίνησης. Πάνω σ’ αυτό σχηματίζεται το επίπεδο της γενικής ικανότητας αντοχής (π.χ. δύναμη, ταχύτητα, διάρκεια).
Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκουμε τις ειδικές ικανότητες για το κάθε άθλημα. Επιδεξιότητα και τεχνική. Για τη μέτρηση, αξιολόγηση και ανάπτυξη και των δύο παραπάνω επιπέδων υπάρχει ήδη μια πληθώρα μεθόδων και προγραμμάτων.
Χωρίς προηγούμενη ανάλυση και διόρθωση του βασικού σχεδίου κίνησης, οι οποίες σχηματίζουν την βάση κάθε ειδικής αθλητικής κίνησης, μπορεί η ένταξη αυτών των προγραμμάτων ενδυνάμωσης να οδηγήσει σε τελικά υπάρχουσες αλλά μη ορατές παραμορφώσεις στα μάτια των ερασιτεχνών, όπου αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμού και μειώνονται οι δυνατότητες εξέλιξης. (Αλλά όχι μόνο για έναν αθλητή, αλλά και για τον μέσο άνθρωπο υπάρχει αυτός ο κίνδυνος. Οι καθημερινές του εργασίες έχουν την ίδια επίδραση και ενδυναμώνονται με τη γήρανση στην αργή απώλεια μυικής μάζας και στην μειωμένη ακτίνα κίνησης. Αυτό οδηγεί στην προχωρημένη χειροτέρευση της ποιότητας ζωής).
“Οι μύες είναι χαζοί, εκτελούν μόνο αυτό που τους διατάζει το νευρικό σύστημα”.
Το κεντρικό νευρικό σύστημα όμως δεν ελέγχει μόνο τους μύες, αλλά τους εμπλέκει στα λεγόμενα σχέδια κίνησης, τα οποία τα χειρίζεται μετά ως σύνολο, τα αποθηκεύει και τα καλεί.
Ήδη η εισαγωγή στο σχολείο, οδηγεί στην μετάβαση στην καθιστική ζωή σε μια πτώχευση των φυσικών και σωστών σχεδίων κίνησης που είχαν αναπτυχθεί στην παιδική ηλικία.
Κατά τη διάρκεια των ασύμμετρων φάσεων ανάπτυξης της εφηβείας προκύπτουν παραπάνω παραμορφώσεις (αυτές προκαλούν τις χαρακτηριστικές άκαμπτες κινήσεις), και ο επανασχηματισμός τους στην πρώιμη ενήλικη ηλικία δεν είναι εγγυημένος σε καμία περίπτωση. Με τον ίδιο τρόπο κάθε είδος τραυματισμού, τραύματος, απώλεια ή αύξηση βάρους (π.χ. στη διάρκεια εγκυμοσύνης) μπορεί να “μεταβιβαστεί” στα σχέδια κίνησης.
Κάθε γεγονός που αλλάζει τη συνηθισμένη ρουτίνα κίνησης – και μπορεί να είναι και μόνο προσωρινό, προκαλεί αυτό το αποτέλεσμα.
Όμως και η σημερινή τόσο δημοφιλής αθλητική εξειδίκευση από νωρίς στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει αυτή τη διαδικασία.
Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την κινητικότητα και την σταθερότητα του σώματος και εκφράζονται π.χ. στον περιορισμό συγκεκριμένων μορφών κίνησης ή σε ασυμμετρία της δεξιάς και της αριστερής πλευράς.
(Σύμφωνα με την σημερινή θέση της έρευνας, όταν δεν υπάρχουν προηγούμενοι τραυματισμοί, η ασυμμετρία είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, όσον αφορά μελλοντικούς τραυματισμούς).
Αυτές οι παραμορφώσεις στο σχήμα κίνησης επηρεάζουν την κανονική λειτουργία των μυών και των συνδέσμων. Μ’ αυτό τον τρόπο προκύπτουν ενοχλήσεις, οι οποίες λανθασμένα θεωρούνται γενετικές και αντιμετωπίζονται με ένα “δεν μπορεί να κάνει κανείς τίποτα γι ‘αυτό” ή χειρίζονται συμπτωματικά, όπως άκαμπτοι σύνδεσμοι, χρόνια πιασμένοι / τεντωμένοι, αδυνατισμένοι μύες.
Φυσικά δεν μπορούν οι προσβεβλημένοι μύες να έχουν την βέλτιστη λειτουργία, έτσι αναγκάζεται το σώμα να εντάξει άλλους μύες για να αντισταθμίσει την βλάβη.
Αυτή η αντιστάθμιση πετυχαίνει με αυτό τον τρόπο το γεγονός ότι παρουσιάζονται οξεία και ενοχλητικά προβλήματα και στην καθημερινότητα αλλά και στο άθλημα. Ωστόσο, χρησιμοποιεί ένα σημαντικό Συν στην ενέργεια, ενοχλεί την αντίληψη του σώματος, την κινητική μάθηση και γενικά την βιομηχανική του σώματος, και μέσω αυτής φυσικά καθυστερεί η ανάπτυξη και προκαλείται συχνά μια υπερφόρτωση των μη-παρατηρημένων μυών και/ή συνδέσμων που δουλεύουν διπλά και έτσι προκαλούνται τραυματισμοί ή πρόωρη φθορά.
Αυτό όμως δεν πρέπει αν μείνει έτσι. Τα λανθασμένα προγράμματα μπορούν να μεταβιβαστούν και μάλιστα μέσα σε λίγα λεπτά.
Βάση του FMS, ένα σωματρικό τεστ που διαρκεί περίπου 10 λεπτά και αποτελείται από 7+3 απλές ασκήσεις με αξιολόγηση κλίμακας πόντων από 0 μέχρι 3 ή με ένα απλό θετικό/αρνητικό αποτέλεσμα με τη βοήθεια του οποίου αντικειμενικά και ποσοτικά, μπορεί να εξακριβωθεί:
⦁ Το μέγεθος της δύναμης αντίστασης ενάντια στους τραυματισμούς, δηλαδή η πιθανότητα των τραυματισμών χωρίς επαφή
⦁ Η ανάγκη ιατρικής και φυσιοθεραπευτικής αντιμετώπισης.
⦁ Αν πραγματικά μια αδυναμία ή ασυμμετρία η οποία προκαλεί κρατημένη απόδοση πίσω από τις προσδοκίες.
⦁ Αν η παραμόρφωση του σχεδίου κίνησης οφείλεται σε πρόβλημα κινητικότητας ή σταθερότητας.
⦁ Και ποιες διορθωτικές στρατηγικές αντίστοιχα και με ποια σειρά πρέπει να χρησιμοποιηθούν.
Το FMS δεν είναι πρόγραμμα, αλλά σύστημα, δε φέρνει απλά από το Α στο Β, αλλά ακολουθεί την εξέλιξή σας, προσαρμόζεται συνέχεια στην κατάσταση που επικρατεί, ελέγχει συνεχώς την απόδοσή σας, αναγνωρίζει το κάθε αδύναμο κρίκο της αλυσίδας και δουλεύει πάνω σ’ αυτό.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων, μπαίνουν στη σειρά μια συλλογή από διορθωτικές ασκήσεις διαφόρων επιπέδων και διαφόρων βαθμών δυσκολίας, από ασκήσεις διατάσεων αυτόνομες ή με βοήθεια ενός συνεργάτη, από μαλάξεις και άλλες τεχνικές εξέλιξης, ο συνδυασμός διαλέγεται πάντα σύμφωνα με την κατάσταση και τις ικανότητες του ατόμου.
Σε δύσκολες περιπτώσεις, αυτές λύνονται στην αρχή στη θέση της προπόνησης, γενικά όμως συμπληρώνουν την κανονική προπόνηση και μπορούν να ενταχθούν στο ζέσταμα ή στην φάση της αποθεραπείας.
Το FMS χτίζει γέφυρες ανάμεσα στην αποκατάσταση, στην ειδική αθλητική και στην προπόνηση αντοχής και εναρμονίζεται σε μια μοναδική διαδικασία αύξησης της επίδοσης, στην οποία τα συγκεκριμένα στοιχεία πραγματοποιούνται παράλληλα, σε φάσεις ή ακόμα και συγχρόνως μέσα σε μια άσκηση.
Οι Grey Cook και Lee Burton είναι πρωτοποριακοί επιστήμονες στον τομέα της ανθρώπινης κίνησης και της εξέλιξής της. Συγγραφείς ιατρικών βιβλίων, οι οποίοι στέκονται και με τα δύο πόδια στον πραγματικό κόσμο των αθλημάτων και δουλεύουν (με μεγάλη επιτυχία) με πραγματικούς αθλητές, όπου διακυβεύονται μεγάλα χρηματικά ποσά.
Έχουν επεξεργαστεί ένα απλό σύστημα ασφάλειας, το οποίο είναι εύκολο να το μάθει και να το χρησιμοποιήσει κανείς, μπορεί να ακολουθήσει την πρόοδο με διαγράμματα και είναι γεμάτο από θετικές αναδράσεις και σημεία ελέγχου.
Διαφυλάσσει εμάς τους επαγγελματίες του fitness από τον κίνδυνο της “τύφλωσης” του ειδικού ή από την βιαστική κρίση και δημιουργεί μια κοινή γλώσσα με τη βοήθεια της οποίας γίνεται δυνατή η επαρκής επικοινωνία και η συνεργασία με την (αθλητιατρική) ιατρική, την φυσιοθεραπεία και την αποκατάσταση. Και οι “θυσίες” μας εξυπηρετούν ως GPS στην βελτίωση της εξέλιξής τους και ταυτόχρονα στην μείωση των κινδύνων.
*O Νίκος Βλάχος είναι M.A. Sports Science, Athletes Performance Specialist, Functional Trainer Specialist, Athletic Trainer, Sport Rehab & Therapy Trainer γυμναστής και σύμβουλος αποκατάστασης